Hoe is het met Lizette?

Maximaal gezond met een minimaal budget, voor een gezin met drie tieners

Met een minimaal inkomen is gezond eten een uitdaging. Daar weet Lizette Veenhuizen (50), moeder van vijf kinderen met een bijstandsuitkering, alles van. Vijf jaar geleden vertelde ze aan Rineke Dijkinga hoe ze gezond rond kwam met 120 euro per week. Hoe is het nu met Lizette?

We ontmoeten Lizette op een vrijdag op de markt in Groningen. ‘Kan ik mooi nog even wat groente scoren’, zegt ze. ‘Dat is hier lekker goedkoop. Op de markt vind je bovendien altijd verse kropgroente, zoals andijvie, terwijl dat in veel meeste supermarkten alleen voorgesneden te koop is.’ Als moeder van vijf kinderen van 13 tot 23 jaar is het al jaren een uitdaging om iedere dag zo gezond en voordelig mogelijk te eten. De oudste twee kinderen zijn inmiddels het huis uit, maar met drie thuiswonende tieners is voeding nog steeds de grootste kostenpost. Vijf jaar geleden redde Lizette het nog met een weekbudget van 120 euro.

Hoe gaat dat nu? Kun je nog gezond eten met een minimaal budget?

‘Ja, absoluut!’, zegt Lizette. ‘Het budget is inmiddels wel omhoog naar ongeveer 180 euro per week’, zegt ze terwijl ze haar oog lachend laat vallen op een paar pompoenen. ‘Die eten we vanavond. Al was het maar omdat ze zo goed bij mijn haar kleuren’, lacht ze.

Alles is duurder geworden. Hoe zorg je dat je binnen budget blijft?

‘Het begint ermee dat je gericht boodschappen doet. Op zondagavond scan ik de folders van alle supermarkten op acties en aanbiedingen en maak ik een overzicht van de maaltijden voor de week die ik in de keuken op het schoolbord schrijf: dat vinden de kinderen ook fijn. Voor mezelf verdeel ik de maaltijden onder in ingrediënten op een boodschappenlijst. Op maandagochtend ga ik op pad en koop dan zoveel mogelijk in één keer in. Ik ga wel naar vier of vijf adressen soms. Daar moet je tijd voor hebben, en die heb ik als bijstandsmoeder wel. Al wordt dat steeds minder. Ik ben inmiddels gediplomeerd en werkzaam als doula. Ook werk ik momenteel drie middagen als oppasmoeder. Ik moet dus nóg beter plannen dan ik gewend was. Want als ik dat niet doe, plof ik ook om zes uur uitgeblust op de bank met iets makkelijks.’

Neem ons eens mee in jouw gezonde weekmenu?

‘Maandag een pastamaaltijd met saus en tomatensalade. Dinsdag stoofvlees met een groente van het seizoen. Woensdag verse pizza. Donderdag taco’s met bonen en rijst. Mijn kinderen eten de groente het liefst als rauwkost. Paprika, komkommer, tomaatjes, mais en sla staan dan in bakjes op tafel. Dat gaat er goed in iedere week! Op vrijdag heb ik vaak aardappels, groente, vlees. In het weekend soms iets bijzonders. Vorige week waren de mosselen in de aanbieding. Mijn dochter van 15 vindt dat lekker, de andere kinderen niet.’

‘Het stoofvlees maak ik klaar in een slowcooker, die kocht ik tweedehands voor 15 euro. Als nieuw! Ik las eens de slogan: de beste raad is voorraad. In mijn keukenkast heb ik een grote voorraad potten die ik regelmatig bijvul: havermout, rijst, linzen, boekweitmeel, pofmais, griesmeel, kaneel, cacao. Ook huur ik een moestuin op een complex in de buurt. Hoewel ik de afgelopen maanden te weinig tijd had, heb ik wel aardappels, bonen en volop kersen, rode, zwarte en Japanse bessen kunnen oogsten.’

Koek en snoep had je vijf jaar geleden niet in huis. Is dat nog steeds het geval?

‘Ja, ik haal het niet in huis. Maar de kinderen geven zelf wel hun zakgeld eraan uit. Waar ze tegenwoordig gek op zijn? Instant noodles. Een nieuwe trend. De chemische geur ruik je van verre en ik begrijp niet wat ze er lekker aan vinden. Misschien kan Rineke daar eens een gezond alternatief voor bedenken? Eén van mijn zoons is dol op zelfgemaakte popcorn, dat vind ik okay. Alleen was het wel jammer dat hij de hete pan onlangs gedachteloos op de bank zette.’
‘Het zoet dat ik in huis haal is fruit. Dit koop ik meestal op maandag voor de hele week: twee kilo appels, een net sinaasappels, kiwi’s als ze in de aanbieding zijn, druiven alleen als ze echt biologisch zijn. Als ik de fruitschaal op maandag gevuld heb, is die woensdagavond al leeg. De portie voor mezelf bewaar ik op zolder, anders eten de kinderen dat ook op.’

Wat zijn jouw tips voor de combinatie ‘Gezond en Goedkoop’?

‘Zet kruiden in je tuin of in een bak op je balkon. Ik heb zelf munt, rozemarijn, tijm, een laurierplant van een meter of drie. Maak ook plek in je tuin voor brandnetels en eet ze op. De zaadjes smaken als chiazaad en zijn minstens net zo voedzaam. Een andere tip: ga voorkoken. Maak soep in grote hoeveelheden en vries porties in die voor jou handig zijn. Ik houd enorm van soep: linzen, erwten, pompoen of gewoon groentesoep. Liefst zo vers mogelijk natuurlijk. Wat ik mezelf adviseer is om het groenten kiemen weer op te gaan pakken. Jarenlang had ik een klein kiembakje in de vensterbank staan, de laatste tijd is door drukte de discipline verloren gegaan. Wel heb ik sinds vorige week weer waterkefir.’

Heb je die liefde voor koken uit de natuur van huis uit meegekregen?

‘Absoluut. Mijn moeder nam mijn jongere broer en mij graag mee de natuur in. Bijna alles wat ik leerde over eetbare planten en bessen heb ik van haar geleerd. Dat was toen al alternatief. We stonden ooit in een dorp rode bessen uit de bosjes te eten toen er iemand langsfietste die vroeg: ‘Waarom sta je je kinderen daar te vergiftigen met die bessen?’ Ik vond het als kind al raar dat die persoon niet wist at het gewoon eetbaar was. Bij ons huis kregen mijn broertje en ik iedere jaar een stukje van de moestuin aangewezen om zelf te experimenteren met planten en zaaien. Dan plantten we aardappels, bessen, sla.’

Houd je ook op andere vlakken rekening met je budget?

‘Zeker. Ik houd erg van tweedehands winkels. Mijn jurk, jas en schoenen zijn allemaal tweedehands. Ook mijn telefoon is tweedehands, alleen het hoesje is nieuw. Onlangs heb ik voor een bruiloft voor mijn vriend een geweldig wollen trouwpak gekocht van Frans Molenaar. Nieuwprijs rond een paar honderd euro, gekocht voor 55 euro. Bij kledingstukken hanteer ik meestal tien euro als grens. Voor dat bedrag kan je een hoop leuks krijgen.’

Heb je nog wensen voor je eigen gezonde keuken?

‘Rineke vertelde dat ze veel gebruik maakt van de droogoven. Ik heb destijds heerlijke wilde pruimen van haar mogen proeven. Een droogoven lijkt mij ook wel heel erg gaaf om te hebben. Dan kan je fruitleer maken. Maar ook het teveel aan bessen kan ik er houdbaar in maken en de brandnetelzaadjes kunnen erin. Dan hoef je niet alles in te vriezen.’

Is er bij de twee uitwonende kinderen iets blijven hangen van gezond en voordelig leven?

‘Mijn oudste dochter gebruikt de app ToogoodtoGo, waar ze voedsel dat anders wordt weggegooid tegen een bodemprijs inkoopt. Voor 20 euro heeft ze vaak een behoorlijke doos, al zitten er ook veel ongezonde dingen bij, zoals koekjes. De oudste zoon stuurt soms trots een foto van voeding die hij kocht met korting. Hij koopt ook tassen met groente en fruit voor 3 euro die anders zouden worden weggegooid. Ze eten allebei graag groente. Dus ik ben hoopvol dat die boodschap bij de andere kinderen ook zal blijven hangen.’